Źródła poza metryklane w genealogii chłopskiej

[Magdalena Smolska Kwinta]

Witam,
Faktycznie do tematu metryk józefińskiej i franciszkańskiej wracamy dość często z racji możliwości dotarcia do operatów przechowywanych głównie w archiwum lwowskim. Kwestia dotycząca map, a zwłaszcza miejsc ich przechowywania spędza sen z powiek poszukiwaczom i badaczom od lat. Nawet najbardziej doświadczeni naukowcy nie są w stanie podać ich dokładnej lokalizacji.
Polecam krótkie opracowanie dr. Mariana Wolskiego traktujące o katastrach podatku gruntowego.
http://globus.igipz.pan.pl/geoekoklimat ... olski3.pdf


Henryku, odpowiadając na Twoje pytanie, owszem przeglądałam mapy we Lwowie. Z całą pewnością były wykonane w I poł. XIX w. Nie miałam wtedy możliwości porównania danych z informacjami zawartymi w operatach.

Wracając do tematu źródeł, otóż w AP w Krakowie istnieje zespół pod nazwą: "KZCG" -Komisja Zniesienia Ciężarów Gruntowych z 1854. Dla każdej wsi sporządzano tabelę, w której wpisywano właściciela wraz z posiadanym areałem i obliczeniem uiszczanych podatków. Do tych operatów również były sporządzane mapy, które częściowo znajdują się w oddziale przy ul. Lubicz.

Temat uwłaszczenia w Galicji został szeroko omówiony w publikacji Krzysztofa Ślusarka:
"Uwłaszczenie chłopów w Galicji Zachodniej"

[aleator]

Witam,
Henryku, odpowiadając na Twoje pytanie, owszem przeglądałam mapy we Lwowie. Z całą pewnością były wykonane w I poł. XIX w. Nie miałam wtedy możliwości porównania danych z informacjami zawartymi w operatach.

Wracając do tematu źródeł, otóż w AP w Krakowie istnieje zespół pod nazwą: "KZCG" -Komisja Zniesienia Ciężarów Gruntowych z 1854. Dla każdej wsi sporządzano tabelę, w której wpisywano właściciela wraz z posiadanym areałem i obliczeniem uiszczanych podatków. Do tych operatów również były sporządzane mapy, które częściowo znajdują się w oddziale przy ul. Lubicz.

Temat uwłaszczenia w Galicji został szeroko omówiony w publikacji Krzysztofa Ślusarka:
"Uwłaszczenie chłopów w Galicji Zachodniej"

Witam!
Dokładna nazwa zespołu brzmi: "C.K. Komisja Ministerialna dla zniesienia ciężarów gruntowych w Krakowie (K.K. Ministerial-Commision für die Grundentlastung in Krakau)". Oto link do strony zawierającej dane dotyczące tego zespołu:

http://baza.archiwa.gov.pl/sezam/sezam. ... y_id=28948

Jurek

[Magdalena Smolska Kwinta]

Według informacji uzyskanych od osób odwiedzających archiwa w Wiedniu nie ma w tamtejszych zbiorach map do operatów MJ i MF. Kriegsarchiv jest w posiadaniu unikalnej mapy Galicji i Lodomerii sporządzonej w latach 1779-1785 pod kierownictwem Fryderyka von Miega.

W latach 2009-2011 materiał został zdigitalizowany przez Instytut Etnologii i Archeologii PAN w Warszawie.
Więcej o samej mapie i projekcie w linku poniżej:
http://www.iaepan.edu.pl/galicja/#

Przykładowy fragment mapy Miega:



Zdjęcie pochodzi ze strony internetowej Instytutu PAN w Warszawie

[Fronczak Waldemar]

Poniżej fragment mapy do metryki. Na powiększeniu widać numerację poszczególnych działek oraz numerację domów.
Pod nr 1 widoczny dwór (dzisiaj niestety już nieistniejący). Pomaga to przy pracy z dokumentami metrykalnymi i ustalaniu związków rodzinnych i gospodarczych poszczególnych osób.


Powiększenie lewego górnego narożnika:


Tego rodzaju mapy służą nie tylko, jako doskonały załącznik do metryk galicyjskich, ale stanowią doskonałą pomoc przy kwerendach terenowych, gdy wyruszamy szlakiem naszych przodków. Pomagają ustalić miejsce położenia dawnych domów. Pomocne mogą się okazać charakterystyczne obiekty topograficzne, a w szczególności kapliczki, kościoły, cieki wodne, stawy, mosty.
Zazwyczaj podstawowy układ dróg nie uległ zmianie, choć czasami zapewne także ich jakość pozostała taka, jak za dawnych czasów, co może być niemiłą niespodzianką.
Poniżej dwa zdjęcia z dokumentacji terenowej okolic Balic. Droga wiodąca do wioski lepiej wygląda na mapie niż w rzeczywistości. Wracałem już inną bo tu przejechanie 3 kilometrów zajęło nam ponad pół godziny
Dobrym punktem odniesienia jest staw widoczny także na mapie.

[Rymwid]

Ja tylko dopowiem do postu Waldemara, że bardzo cennym źródłem uzupełniającym same mapy są operaty do map katastralnych. Wśród nich znajdują się Szkice Polowe (Feldscizzen), które zawierają wiele oznaczeń niewystępujących na mapach katastralnych (studnie, krzyże, kapliczki, cmentarze) a poza tym mają tę przewagę, że numery domów na szkicach odpowiadają numerom konskrypcyjnym. Numery na mapach katastralnych oznaczają numery parcel budowlanych i aby powiązać je z numerami domów należy skorzystać z Protokołów parcel budowlanych (Bau Parzellen Protocoll), albo ze spisów właścicieli domów.

Powyżej przykładowe zdjęcie ze Szkiców polowych.

[Pawłowski_Henryk]

Panie Waldemarze,

z którego katastru pochodzi publikowana przez Pana mapa?
Bardzo proszę wszystkich o jak najściślejsze podawanie informacji: jeżeli dotarli Państwo do Fasji podatkowych to proszę o podanie jakich dóbr dotyczyły oraz gdzie się znajdują- to zawsze może pomóc innym.

Panie Waldemarze: czy ma Pan zdjęcia tych Fasji i czy zawierają one nazwiska poddanych?

Co do mapy Miega to w bibliotece skansenu w Nowym Sączu są kopie dotyczące całej Sądecczyzny o ile się nie mylę.

Co do numerów domów na mapach III Katastru Galicyjskiego 1844-47 to wprowadziły one i u mnie sporo zamieszania na początku, gdyż rzeczywiście nie zgadzają się z rzeczywistą numeracją.
na szczęście w operatach jest podawane przyporządkowanie numerów z map właściwym numerom rzeczywistym.

Co do kolejnego źródła to polecam Aniela Kiełbicka " Zbiegostwo chłopów w województwie krakowskim na przełomie XVI i XVII wieku"
to również skarbnica nazwisk chłopskich z konkretnych miejscowości- podobnie jak rejestry poborowe- nie pozwalają może na ustalenie bezpośrednich powiązań ale wskazują na występowanie konkretnych nazwisk w konkretnych wsiach.

[Magdalena Smolska Kwinta]

Sporo nowych postów się pojawiło, sporo nowych źródeł.
Pora na kolejne
W AP w Krakowie przechowywany jest zespół dokumentów pod nazwą "Akta Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej Województwa Krakowskiego. Zespół podzielony jest na 3 części, z których najbardziej ciekawą dla genealogów jest ostatnia zawierająca spisy ludności z powiatów: krakowskiego, ksiąskiego, lelowskiego i proszowickiego z lat 1790-1792.

Dysponuję takim spisem dla wsi Zalas k. Krzeszowic.
W rubrykach tabeli kolejno wpisywano numer domu, nazwę wsi, zaznaczano płeć i wiek osoby wpisanej. W przeciwieństwie do operatów metry tak józefińskiej jak i franciszkańskiej te spisy oprócz właściciela domu obejmują wszystkich członków rodziny i osoby pozostające na służbie. Dzięki tak dokładnym informacjom, możemy bez trudu zidentyfikować interesującą nas rodzinę nawet jeśli w tym samym czasie i miejscu mieszkało np. 3 Janów Kowalskich.

Nagłówek na pierwszej karcie spisowej:


I przykład wypełnionej tabeli:


Następnym źródłem, wymienionym już w innym wątku są informacje zamieszczane w dawnej prasie. Ostatnio większość bibliotek cyfrowych umieszcza mnóstwo dzienników i periodyków z XIX i pocz. XX w.
W każdym z nich można trafić na informacje, może nie zawsze stricte genealogiczne, ale z całą pewnością ciekawe i mogące się przydać w dalszych poszukiwaniach.

W Gazecie Lwowskiej już w poł. XIX można znaleźć ogłoszenia o mających się odbyć licytacjach realności w różnych miejscowościach galicyjskich.


W każdym ogłoszeniu podany jest dotychczasowy właściciel realności, oraz numer hipoteczny księgi gruntowej.

I wreszcie przykład, który wynalazłam w Gońcu Krakowskim z 1920 r. Dotyczy brata mojej prababki - Jana Warzechy.


Nota w szkole musiała być naprawdę bardzo zła, a prapradziad niezwykle surowy skoro Janek w obawie przed mantem uciekł z Uszwii do Krakowa

[Fronczak Waldemar]

Panie Henryku!
Mapa pochodzi z drugiego lub trzeciego katastru i nie znalazłem do niej w Polsce Fasji. Chcąc efektywnie ją wykorzystać znalazłem metryki józefińskiej we Lwowie i jakoś sobie radziłem.
Nie gromadzę kompletnych zbiorów, traktując wykorzystywane materiały w sposób bardzo chwilowy. Czasami pozostawiam jedynie kilka przykładowych zdjęć lub kilka ważniejszych dokumentów aby mieć rozeznanie w tym, jak dane zespoły wyglądają.
No chyba, ze są to jakieś cymelia i wiem, że mogą mi się jeszcze przydać - wówczas je archiwizuję.
Pozostałe po wykorzystaniu zazwyczaj kasuję. Nie należę do zbieraczy i znajomi o tym doskonale wiedzą A i tak mam problem z zapchanymi dyskami i totalnym bałaganem

Chciałbym w tym miejscu wyjaśnić, że wątek ten ze swojego założenia nie jest poświęcony skatalogowaniu dostępnych źródeł z podaniem ich sygnatur i miejsc przechowywania, bo jest to niewykonalne.
Chcemy tylko na przykładach - także wizualnych - uświadomić bogactwo źródeł, do których warto zaglądać i których warto szukać prowadząc badania nad historią rodzin chłopskich.
Chodzi o ukazania typów dokumentów, wskazania przy jakich okazjach były sporządzane, co mogą zawierać i ewentualnie w jakich zespołach można się ich spodziewać.

[Pawłowski_Henryk]

bardzo dziękuję za odpowiedź,

jednak nic nie stoi na przeszkodzie żeby jednak podawać w miarę możliwości dokładną lokalizację źródła- nie chodzi o sygnatury ale o wskazanie miejsca przechowywania i ewentualnej nazwy zbioru- stanowić to będzie dodatkową pomoc dla innych a wątek oprócz ogólnego ukazania różnorodności źródeł- będzie stanowić realną pomoc w poszukiwaniach i ta forma moim zdaniem będzie miała konkretną wartość w poszukiwaniach innych

[Ynicz]

Ciekawe również są dokumenty Rady Familijnej zarządzanej przez Wójta Gminy.
Poniżej przykład takiego - wymieniona Marianna to moja praprababcia. Bardzo pomocne w ustaleniu, kto opiekował się naszymi krewnymi, gdy zostali sierotami

[Matysiak]

Przez weekend stworzyłem listę podstawowych potencjalnych źródeł pozametrykalnych dotyczących moich mieszczańskich i chłopskich przodków. Jest tego taka ilość, że życia nie starczy na przejrzenie ich wszystkich. Jest to po prostu niemożliwe. Uzyskanie aktów urodzeń/ślubów/zgonów to dopiero początek całej zabawy. Najlepsze dopiero przede mną Genealogia własnej rodziny to zajęcie dla kilku pokoleń i zajęcie, które nigdy się nie kończy

Przejrzenie podstawowych źródeł pozametrkalnych (akty notarialne/hipoteki/akta gmin) zajmie mi chyba kilkanaście najbliższych lat.

Pozdrawiam

[Fronczak Waldemar]

Nie sposób wymienić tu wszystkich rodzajów dokumentów, w których mozemy znaleźć informacje o włościanach.
Pozostało jeszcze wiele do zaprezentowania, jak choćby postępowania spadkowe, umowy kolonizacyjne czy sprawy sądowe.

Poniżej chcę przedstawić bardzo interesujący akt libertacji z poddaństwa.
W tym przypadku ma on dodatkowy smaczek, bowiem dowiadujemy się, że rodzina będąc w poddaństwie używała innej nazwy osobowej.
Co więcej, jako powód uwolnienia, podaje książe Sapieha nie tylko dobre sprawowanie, ale "pobudzenie" prośbą gromady, która zaświadcza o pochodzeniu Donczewskich ze stanu szlacheckiego.
Niestety nie znamy powodu, dla którego Donczewscy trafili do stanu włościańskiego. Być może kiedyś ze względów ekonomicznych zdecydowali się na dobrowolne poddaństwo i w ten sposób utracili swoje prawa szlacheckie stając się chłopami? To dość częste zjawisko, na które możemy natrafić śledząc staropolskie księgi sądowe.
Jak widzimy akt znosi wszelkie obciążenia dla tej rodziny oraz uwalnia ich z osobistego poddaństwa.
Osobną i ciekawą kwestią pozostaje sprawa ich statusu prawnego po akcie libertacji.

[Pawłowski_Henryk]

jeszcze raz apel o podawanie w postach jak największej ilości informacji bo to bardzo może ułatwiać innym życie a forum jest przecież również po to by dzielić się swoją wiedzą z innymi.

i wczorajszy przykład- sam wszystkich znajomych genealogów pytam głównie o źródła z których korzystali bo być może są z terenów akurat Sądecczyzny jeszcze przeze mnie nie odkryte.

I jak dowiedziałem się o Księdze Czarnej Złoczyńców Sądu Kryminalnego w Wiśniczu to moja radość i wdzięczność była porównywalna z odkryciem Ksiąg Sądowych Wiejskich.

Gdy jeszcze udało mi się w internecie znaleźć tekst tej Księgi Złoczyńców to moja radość była jeszcze większa i przez kolejne dni próbowałem odcyfrowywać oryginalny zapis, przedzierać się przez XVII wieczne pismo , nie rozumiejąc prawie nic ale mozolnie wyławiając nazwiska i żałując że z tekstu o czary przez który się przedzierałem tak niewiele rozumiem.

I męczyłbym się pewnie kilka miesięcy nad tym tekstem gdyby nie to że wczoraj będąc w Archiwum na Siennej w Krakowie ze zdumieniem odkryłem że Czarna Księga Złoczyńców została w 2010 roku wydana! i jeszcze dowiedziałem się że jest dostępna w internecie jak wszystkie wydawnictwa archiwum- na stronie Małopolskiej Biblioteki Cyfrowej.

I nagle już w domu, popijając kawę przeglądam indeks nazwisk, nazw miejscowych i w ciągu 10 minut mogę zorientować się w całej treści i poczytać wreszcie o czarach

wystarczyłby przy informacji jeden link:

http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccont ... 8&dirids=1

i o takie linki w miarę możliwości proszę i pozdrawiam

-- Post scalono 29 mar 2013, 16:32 --

I jeszcze jeden w takim razie link do wątku:

Karolina Gołąb-Malowicka " W poszukiwaniu przodków. źródła do badań genealogicznych w Archiwum Państwowym w Krakowie"

http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmeta ... F59A2113-6

[Pawłowski_Henryk]

Link z genealodzy.pl do Ksiąg Sądowych Wiejskich wydanych przez Ulanowskiego , dwa tłuściutkie tomiska jest tam również kilka innych ciekawych książek do ściągnięcia

http://chomikuj.pl/HunterX/Genealogia/K ... 28643.djvu

[Pawłowski_Henryk]

i jeszcze jedna ciekawa strona

http://plebeanorum.wordpress.com/