FORGEN

W tzw. metryce józefińskiej, sporządzonej w Galicji, w zaborze austriackim w latach 1786-1788 na podstawie cesarskiego dekretu, opisane zostały szczegółowo granice gmin, gruntów, budynków oraz nazwiska ich właścicieli.
Na dokumentach tych można znaleźć podpisy nie tylko sporządzających ich urzędników, ale też, przeważnie w formie krzyżyka, reprezentantów "mierzonych" wsi.
Na badanych przeze mnie metrykach, ze wsi Wola Rogowska, Nowopole, Dymlin, Miechowice - przedstawicielami tych wsi, występującymi w charakterze świadków, było przeważnie 5 chłopów, nazywanych "mężami", spośród których jeden zawsze był określany jako wójt wsi.

Zastanawiam się, czy ów wójt był w tym przypadku tylko tytułem, przyjętym dla potrzeb tego konkretnego aktu, czy tez funkcja taka na wsi faktycznie istniała i miała realne znaczenie. Czy taki wójt mógł rzeczywiście rekrutować się spośród włościan? Zarówno w poszczególnych zaborach, jak i w różnych innych organizmach quasi-państwowych istniejących na przełomie XVIII-XIX w. na naszych ziemiach występowała oczywiście instytucja wójta, ale był on wówczas zazwyczaj dość znacznym urzędnikiem w swojej gminie. Nie wiem natomiast, jak odnieść to do użytego w galicyjskiej metryce określenia "wójt" jako mieszkającego na wsi włościanina.

Jeśli ktoś miał okazję zgłębić historię administracji galicyjskiej w tamtych czasach, to bardzo proszę o opinie

Tak, bywał we wsi wójt w tamtych czasach w krakowskim, i był to chłop. To nic wyjątkowego. Ale nie wszystkie wsie miały wójta. Właściwe każda wieś osadzona dawniej na prawie niemieckim powinna mieć wójta. Ale jaki był "tytuł prawny" wójta w tej czy innej wsi w XVIII wieku i jego rola to już trzeba prześledzić osobno. Bo mógł to by wójt wg prawa niemieckiego, ale też mógł być to wójt "grzecznościowy" że tak powiem, np. pisano wójt zamiast sołtys.

Roman KK

W Galicji istniała funkcja wójta.
Jestem w posiadaniu książki "Dokumenty i źródła parafii Bieździedza" /Galicja/, są w niej m.innymi Listy wyborców np. 1863r., gdzie pod każdą taką listą jest podpis z lewej strony podpis wójta i z prawej strony dokumentu podpis wójta lub na innych dokumentach istnieje jeden podpis wójta, sądzę, że taka funkcja istniała.
Pozdrawiam Gosia

Panie Krzysztofie, miło mi, że mogę w czymś pomóc.
1.Stanisław Grodziski w "W królestwie Galicji i Lodomerii" podaje, iż władza administracyjna na wsi opierała sie na "zwierzchności dominium", obejmujacej kilka wsi. Właściciel ziemski ustanawiał zazwyczaj swojego moderatora a ten "współpracował" z wójtem gromadzkim i jego przysiężnymi.
2.Przeglądając kataster galicyjski /1847r. czyli ok. 60 lat późniejszy niż metryki józefińskie/ odnotowałam, że towarzyszące dokumenty opisowe były sygnowane dla każdej wsi osobno przez:
a/zwierzchnika dominium i jego moderatora
b/ze strony społeczności danej wsi przez - wójta, przysiężnego, deputo.,/deputownego?/, osobę bez określonego statusu i pisarza.
W 1894r. dokumenty gminne podpisywane są już przez wójta gminy i radnego.
Ranga wójtów gminnych była zapewne zupełnie inna niż gromadzkich.
Jedną z wsi w kręgu moich zainteresowań były również Miechowice. Szczegóły mogę przesłać na e-maila jak "odpuści " mnie przeziębienie.
Serdecznie pozdrawiam
ElaK

KrzychB pisze:Jeśli ktoś miał okazję zgłębić historię administracji galicyjskiej w tamtych czasach, to bardzo proszę o opinie

Możesz to zrobić sam czytając przytoczoną publikacje Grodziskiego. Tam jest to bardzo szczegółowo opisane. Wójt jak najbardziej mógł się wywodzić z włościan. Możesz sobie dla uzupełnienia wiedzy po Grodziskim poczytać wiejskie księgi sądowe lub gromadzkie kilka z nich jest dostępnych w bibliotekach cyfrowych, kilka jest w AP pod różnymi dziwnymi nazwami.

Andrzej

azielik pisze:Możesz sobie dla uzupełnienia wiedzy po Grodziskim poczytać wiejskie księgi sądowe lub gromadzkie kilka z nich jest dostępnych w bibliotekach cyfrowych, kilka jest w AP pod różnymi dziwnymi nazwami.

Dzięki za dodatkowe informacje. Czy mógłbyś podać na forum kilka przykładowych tytułów takich publikacji lub odnośniki do bibliotek cyfrowych?

Oczywiście!
http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetada ... =&lp=1&QI= Niby chronopis lecz gdy przebrniesz część opisową okolicy masz sprawozdania ze spraw rozgrywających się przed sądem dla wsi żywieckich. Ciekawa lektura.
Z zasobów AP to zbiór http://baza.archiwa.gov.pl/sezam/sezam. ... y_id=28499 dwie księgi sądowe jedna z XVII wieku druga z XVIII wieku.
To księgi z okolic które mnie najbardziej jak dotąd interesowały, ale jako poglądówki chyba mogą być.

Wszystko pisane po łacinie, odręcznie lub jedno i drugie. Chronopis jest w całości po polsku.

Pozdrawiam,

Andrzej

proszę zapoznać się z "Księgi Sądowe Wiejskie w Małopolsce" - jest tam wykaz wszystkich zachowanych ksiąg i odnośniki które zostały wydrukowane- a jest takich sporo ( przetłumaczone zresztą na polski o ile pamiętam- jeżeli były wpisy po łacinie) fascynujące źródło informacji