Nazwiska chłopów

[Awilod]

Witam!

Interesuje mnie następująca rzecz, mianowicie nazwiska u chłopów na przełomie XVII i XVIII wieku.

Jak pisano wówczas chłopa w księgach metrykalnych?
Jeśli jakieś pisano, to czy były one chociaż podobne do dzisiejszej jego formy?
Kiedy ogólnie pojawiły się nazwiska u chłopów?
I jakie były możliwe drogi pojawienia się nazwiska u chłopa?

Pozdrawiam!

Szymon Doliwa

[Asiek]

Z mojej praktyki:
W XVII wieku w metrykaliach chłopa zapisywano z imieniem, podawano też czym się trudnił, choć nie zawsze.
Przeglądałam różne księgi z terenu Wielkopolski XVIII-wiecznej.
Nazwiska pojawiały się różnie, czasem była to połowa, a czasem koniec XVIII wieku.
Nazwiska chłopów tworzyły się różnie: odimiennie, odmiejscowo, w nawiązaniu do cech charakteru, czy pracy jaką wykonywali.
Nie zawsze dotrwały w takiej formie jak dzisiejsza. Z tego co zauważyłam - ewoluowały.

[Alan_Jakman]

Z polskimi "chłopskimi" księgami z XVII wieku nie mam jak na razie styczności. Jednak na terenie dzisiejszych Czech nazwiska były już w użyciu.

[Awilod]

Witam,

Interesowała mnie ta sprawa gdyż odnalazłem ślub Jakuba Doliwy z 1681 roku w parafii obok.
I mam na koniec pytanie: czy owy Jakub mógł być szlachcicem?

[Ynicz]

Skoro w 1603r. w Kielcach były już nazwiska, to zapewne w XVI wieku też były - nazwiska zapewne kształtowały się latami i to zależne od terenów, ale skoro w 1603 w każdym akcie są nazwiska, to oznacza, że raczej trwa już to trochę dłużej i sięga XVI w.



-- Post scalono poniedziałek, 13 sierpnia 2012, 15:36 --

Jeśli w akcie było napisane, że Jakub jest "nobilis", to znaczy, że tym szlachcicem był

[Awilod]

Witam,


Ja, z kolei, przeglądając dokumenty z końca XVII wieku natrafiam na zapis - (...) de (...)

Oznacza to chłopa, czy szlachcica?


Akt Jakuba był na genetece, co jeśli żadnego przydomka nie miał?

Pozdrawiam,
Szymon Doliwa

[Ynicz]

de - oznacza "z"
np. "de domo" - "z domu"

[Awilod]

Dlatego myślałem o tym, że jak chłop nie miał nazwiska to pisali skąd jest.


Pozdrawiam,



Szymon Doliwa

[Ynicz]

Co mi po tym, że jest w genetece, skoro oprócz imion i nazwisk małżonków, roku zawarcia małżeństwa, parafii i nr aktu, nie ma nic

-- Post scalono poniedziałek, 13 sierpnia 2012, 15:45 --

Nie, nie, nie.

Jeśli by było, skąd jest, to wtedy byłoby ex:
np. "ex villa Rogowice"

[dpawlak]

To czemu tu wszędzie jest "de" i nie pada określenie villa?

[Ynicz]

To widocznie zależy od parafii

Więc jako "z (miejscowości)" można użyć "de" lub "ex"

[Awilod]

Witam!

To z tymi "de" to chłopi bez nazwiska mieli?


Pozdrawiam!

Szymon Doliwa

[dpawlak]

To zupełnie niezależne.
De lub ex po prostu oznacza skąd jest. Ma nazwisko, czy nie ma, skądś jest.
W moich aktach z 1652 akurat wszyscy nazwiska już mają ale określenia skąd są widnieją przy każdym. Tym bardziej gdyby byli znani tylko z imienia, przecież jakoś trzeba było jednego chłopa od innego odróżniać. Używano określenia typu Janko z Wólki, a jak się okazało, że jest takich więcej, to dorzucano przydomek lub jakieś inne określenie, z czasem przydomki osobowe przekształciły się lub zostały wyparte przez określenia dziedziczone czyli nazwiska.

[Małecki]

Po "de" (= z, od) mogło stać również nazwisko rodowe chłopa, w przypadku stosowaniu przez księdza szyku dziś spotykanego w mowie potocznej, np. "Janek od Ratajczaka", "Stachu od Nowackich" itp.

Używano też "de", gdy po nazwisku chłopa podawano jego nazwisko "od chałupy", tj. nazwisko kojarzone z gospodarstwem, gdzie się wżenił - np. "Stanislaus Gryczka de Poloch" (ten akurat zapis jest wieloznaczny - nie wiadomo, które nazwisko jest rodowe, a które od chałupy; precyzowały to określenia "de loco", "de domo", "de fundo" i podobne).

[Ynicz]

Niedawno gdzieś widziałem w księgach z końca XVIII wieku, gdzie imię był "Vincentius de Kielcza", to chyba wiadomo, że chodzi o "Wincentego z Kielc", co ciekawe - nie wiem, jak mogło być dane jego imię, skoro imiona były nadawane "na cześć" świętych, a Wincenty nim nie był